ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΗΤΗΣ κ. κ. ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΗΤΗΣ κ. κ. ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ

ΔΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΚΟΣΜΑΝ ΤΟΝ ΑΙΤΩΛΟΝ,

ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΥ

(24 Αυγούστου 2016)

                 

Δοξάζομεν τον Πανάγιον Τριαδικόν Θεόν για όλα αυτά τα ανείπωτα βιώματα που μας εχάρισε ετούτες τις λίγες, αλλά πολύ ευλογημένες ημέρες της παραμονής μας σε αυτόν τον χαριτωμένον Τόπον.

Εθαυμάσαμεν τις λαμπρές λατρευτικές Εκδηλώσεις των ευσεβών χριστιανών, για να τιμήσουν την ιεράν μνήμην του μεγάλου Προστάτου, Εφόρου και Πολιούχου της Ιεράς ταύτης Μητροπόλεως, του Αγίου Ενδόξου Ιερομάρτυρος και Ισαποστόλου Κοσμά του Αιτωλού.

Εχαρήκαμε πολύ, γιατί αποδίδετε ευγνωμοσύνη εις τον Άγιον, έχετε μνήμη και ξέρετε να τιμάτε τις αξίες, την θυσία και την προσφορά, των Αγίων και του Τοπικού Μεγάλου Αγίου, του Κοσμά του Αιτωλού.

 Εθαυμάσαμε την περισσήν αγάπην σας για τον Άγιόν σας. Την μεγάλη πίστη και την ευσέβειά σας εις τον Ένα και Μοναδικόν, Αληθινό και Ζωντανό Θεόν.

Γι’ αυτούς τους λόγους αγαπητοί μου χριστιανοί, ευθύς εξ αρχής, προσευχόμαστε να έχετε τις ευλογίες του Αγίου Ισαποστόλου Κοσμά και του Αποστόλου Τίτου, Πρώτου Επισκόπου της Μεγαλονήσου και Αγιοτρόφου Κρήτης, εις την ζωήν σας.

 Σεβασμιώτατε και Θεοτίμητε Ποιμενάρχα της θεοσώστου ταύτης επαρχίας κ. Κοσμά,

Σεβασμία των Ιεραρχών χορεία,

Σεβαστοί Πατέρες,

Εντιμότατε κ. Δήμαρχε,

Αξιοσέβαστοι Άρχοντες,

Αξιότιμοι εκπρόσωποι των Στρατιωτικών Αρχών και των Σωμάτων Ασφαλείας,

Φιλάγιοι Χριστιανοί και Αδελφοί,

 Πανηγυρίζομε σήμερα, με κάθε επισημότητα και εκκλησιαστική λαμπρότητα την μνήμην ενός εναρέτου μοναχού, λαμπρού Ιεραποστόλου, μεγάλου Διδασκάλου και Φωτιστού του υποδούλου Γένους, λαμπρού Προφήτου, ενδόξου Ιερομάρτυρος. Εορτάζομε τον άγιον Κοσμά τον Αιτωλό, τον συγκλονιστικόν αυτόν Ιεραπόστολο και Εθναπόστολο, τον θερμό πρόμαχον και υποστηρικτή της Παιδείας, τον Άγιο των Σχολείων, τον μεγάλο μύστη της Λευτεριάς, τον κορυφαίον αναγεννητήν του Γένους, τον μάρτυρα της Πίστεως και της Πατρίδος. Σε μίαν επιστολήν του προς τον αδελφόν του Χρύσανθον, ο οποίος εχρημάτισεν Σχολάρχης της Μεγάλης του Γένους Σχολής, κάνει ο ίδιος έναν σύντομον απολογισμόν του έργου του, όπου εκεί φαίνεται η σπουδαία δράσις του, η μεγάλη προσφορά του και ο διακαής πόθος του. Γράφει λοιπόν εις τον αδελφόν του: «Έως τριάκοντα επαρχίας περιήλθον, δέκα σχολεία ελληνικά εποίησα, και διακόσια δια κοινά γράμματα, του Κυρίου συνεργούντος…».

Αξίως και δικαίως, λοιπόν, σήμερον ευφραίνεται, αγάλλεται, λαμπροφορεί και καυχάται εν Κυρίω ο αγιασμένος τόπος σας και καλεί όλους τους ανθρώπους, τους εγγύς και τους μακράν, να χαρούν, να ευφρανθούν και να συμπανηγυρίσουν κατ’ αυτήν την ημέραν.

Επιθυμούμεν, όμως, σε αυτό το σημείο της ταπεινής προσλαλιάς μας, σεβόμενοι τον χρόνο και την υπομονή σας, να δούμε επιγραμματικά έστω, ωρισμένες πτυχές του αγιασμένου βίου και της πολύπλευρης δράσεως του εορταζομένου Αγίου, του Πατροκοσμά.

Ο μεγάλος αυτός διδάσκαλος του Γένους, που γεννήθηκε πριν από τρεις αιώνες, έζησε βίον ασκητικόν, ιεραποστολικόν και μαρτυρικόν.

Μετά τις σπουδές του εις την περίφημη για την εποχήν εκείνην Αθωνιάδα Ακαδημία, όπου εμαθήτευσε κοντά σε σπουδαίους δασκάλους όπως ο Ευγένιος ο Βούλγαρης, μετέβηκεν εις την Ιεράν Μονήν του Φιλοθέου. «Και εκεί πρώτον μεν εκάρη μοναχός, και εις τους πόνους της μοναχικής ζωής εχώρησε προθυμώτατα. Μετά δε τούτο, της Μονής εχούσης χρείας εφημερίου, προτροπή σφοδροτέρα και δεήσει των πατέρων, χειροτονείται και ιερομόναχος», όπως μας πληροφορεί ο βιογράφος του.

Εις την Μονήν αυτήν επιδόθηκεν εις την μελέτην, την προσευχή και την άσκηση, όμως ο απέραντος πόνος του δια τα σκλαβωμένα αδέλφια του, τον οδήγησεν εις την μεγάλην απόφαση να γίνει ιεραπόστολος. Ας ακούσομεν τι λέει ο ίδιος δια το ξεκίνημά του: «Μελετώντας το άγιον και ιερόν Ευαγγέλιον εύρον μέσα πολλά και διάφορα νοήματα… Σιμά εις τα άλλα εύρον και τούτον τον λόγον οπού λέγει ο Χριστός μας, πως δεν πρέπει κανένας χριστιανός, άνδρας η γυναίκα, να φροντίζη δια τον εαυτόν του μόνο πως να σωθή, αλλά να φροντίζη και δια τους αδελφούς του να μη κολασθούν. Ακούοντας και εγώ, αδελφοί μου, τούτον τον γλυκύτατον λόγον οπού λέγει ο Χριστός μας, να φροντίζωμεν και δια τους αδελφούς μας, μ’ έτρωγεν εκείνος ο λόγος μέσα εις την καρδίαν τόσους χρόνους, ωσάν το σκουλήκι οπού τρώγει το ξύλον… ».

Έτσι λοιπόν, με βαθειά πίστη εις τον Θεόν, με πλήρη επίγνωση της αποστολής του, με αγάπην ανυπέρβλητην εις την Ορθοδοξίαν, την Ελλάδα και τον άνθρωπον, αφήνει το κελλί του και αρχίζει τις περιοδείες του, από χωριό σε χωριό και από πόλη σε πόλη. Αφού έλαβε την άδεια και την ευλογίαν από τον Οικουμενικόν Πατριάρχην Σεραφείμ Β,’ μαρτυρεί ο ίδιος ότι: «εβγήκα να περιπατώ από τόπον εις τόπον και διδάσκω τους αδελφούς μου». Περιώδευσεν από την Κωνσταντινούπολη μέχρι τα Δωδεκάνησα και από τη Στερεά Ελλάδα μέχρι τη Βόρειο Ήπειρο.

Έτσι, σε καιρούς χαλεπούς, ζοφερούς, δύσκολους, επικίνδυνους και απελπιστικούς, κατά τους οποίους οι χριστιανοί από φόβον είχαν γίνει μουσουλμάνοι, ξεχνώντας την πίστη, την γλώσσα και την καταγωγή των, ο Πατροκοσμάς γίνεται πνευματικός οδοδείκτης των υποδούλων χριστιανών. Σ’ ένα τόπον, όπου οι άνθρωποι πέθαιναν χωρίς ούτε να βαπτισθούν ούτε να κηδευτούν εκκλησιαστικώς, σ’ έναν τόπον όπου το παιδομάζωμα, η δουλεία, η σκλαβιά και οι ταπεινώσεις είχαν αλλοτριώσει τους χαρακτήρες και αλλοιώσει τα φρονήματα και τις συνήθειές του, μέσα σ’ ένα καθεστώς απόλυτης αμάθειας, απαιδευσίας και αγραμματοσύνης, όπου η βαρβαρότητα, οι στερήσεις και οι εξισλαμισμοί κυριαρχούν, έρχεται το κήρυγμα του Πατροκοσμά, για να επιτελέσει διπλό έργο. Να εκριζώσει όλα τα κακά και να φυτεύσει την πίστη, την ελπίδα και την αγάπην εις τον Θεόν και τους ανθρώπους. «Να προετοιμάσει τον ελληνισμό, να τον αφυπνίσει, να τον εγκαρδιώσει, να τον ωριμάσει, να του δώσει τα εφόδια και τις προϋποθέσεις για να διατηρήσει την αυτοσυνειδησία του, την πίστη του, το χρέος της φυλής του», όπως εύστοχα επισημαίνει μία δόκιμος ερευνήτρια του έργου του Αγίου Κοσμά.

Μόνο σε πέντε διδαχές περιέλαβε τα αναγκαιότερα της χριστιανικής διδασκαλίας και τα έδωσε εις τον απλόν λαόν, με λόγια απλά, καταληπτά, καταφέρνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπον να αγγίξει τις ψυχές των. Για είκοσι χρόνια εργαζόταν ιεραποστολικώς, εκατηχούσε και εξομολογούσε τον λαόν. Έτσι συγκράτησε εις την πίστη τους δύστυχους ραγιάδες και με υπεράνθρωπες προσπάθειες αναχαίτισε το μεγάλο ρεύμα του εξισλαμισμού. Φώναζε με αγωνία ο Πατροσκοσμάς: «Το κορμί σας ας σας το καύσουν, ας σας το τηγανίσουν, τα πράγματα σας ας σας τα πάρουν. Μη σας μέλη, δώστε τα, δεν είναι εδικά σας. Ψυχή και Χριστός σας χρειάζονται. Ετούτα τα δύο όλος ο κόσμος να πέση, δεν ημπορεί να σας τα πάρη, εκτός αν τύχη και τα δώσετε με το θέλημά σας».

Ο άγιος Κοσμάς είχεν υιοθετήσει, προφανώς από τους δασκάλους του, την ιδέαν της απελευθερώσεως της Πατρίδος με την αναγέννηση των Γραμμάτων και γι’ αυτό επρότεινε την ίδρυση σχολείων. «Δεν βλέπετε» έλεγε ο άγιος Κοσμάς «πως αγρίεψε το Έθνος μας από την αμάθειαν και εγίναμεν ωσάν τα θηρία;». Απ’ όπου λοιπόν περνούσε, ερωτούσε: «Έχετε σχολείον εδώ εις την χώραν σας να διαβάζουν τα παιδιά;». Και επειδή συνήθως του απαντούσαν αρνητικά, έλεγε: «Να μαζευθήτε όλοι να κάμετε ένα σχολείον καλόν, να βάλετε και επιτρόπους να το κυβερνούν, να βάνουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα παιδιά γράμματα, πλούσια και πτωχά χωρίς να πληρώνουν… Διότι χωρίς το σχολείον περιπατούμεν εις το σκότος. Καλύτερα να έχεις εις την χώραν σου σχολείον ελληνικόν παρά να έχεις βρύσες και ποταμούς. Διότι η βρύσις ποτίζει το σώμα, το δε σχολείον ποτίζει την ψυχήν».

Επίσης, όπου επήγαινεν, ετόνιζεν και την αναγκαιότητα της Ελληνικής Γλώσσης, η οποία είχε αισθητά αλλοιωθεί και είχε δεχθεί σημαντικούς επηρεασμούς, τόσον από τους Τούρκους, όσο και από Σλάβους, Ιταλούς και Αλβανούς. Έλεγε χαρακτηριστικά: «Να σπουδάζετε τα παιδιά σας να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσης τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας».

Οφείλομεν να αναφέρωμεν, σε αυτό το σημείο, ότι η Ελληνική Παιδεία για τον άγιο Κοσμά είναι Χριστοκεντρική. «Πρέπει, παιδιά μου, να στερεώνετε σχολεία, διότι πάντα εις τα σχολεία γυμνάζονται οι άνθρωποι και μανθάνουν και ηξεύρουν τι είναι Θεός, τι είναι άγιοι και τι αρετή των δικαίων…». Η άθρησκη και η αντιχριστιανική Παιδεία και η μόρφωση που δεν δημιουργεί ενάρετους ανθρώπους, αλλά περιορίζεται στην απόκτηση ξηρών γνώσεων, τον βρίσκουν σαφώς αντίθετο.

Πέραν όμως από την προσπάθεια για την πνευματική καλλιέργεια του υπόδουλου Ελληνισμού, ο Άγιος έσκυβε με απλότητα και ενδιαφέρον και εις τα καθημερινά προβλήματα και επροσπαθούσε να δώσει πρακτικές λύσεις. Εφρόντιζεν ακόμα και για την καθημερινή προκοπή των απαίδευτων χωρικών, τους έδιδε συμβουλές, σε θέματα σχετικά με την καλλιέργειαν των χωραφιών, πως να φυτεύουν τα δένδρα, πως να τα μπολιάζουν, πως να τα καλλιεργούν. «Οι άνθρωποι θα μείνουν», έλεγε, «φτωχοί, γιατί δεν θα  χουν αγάπη στα δένδρα». Και με τις δικές του προτροπές χιλιάδες άγρια δένδρα μπολιάστηκαν και έγιναν καρποφόρα.

Το ιεραποστολικό του έργον επισφράγισεν ο μαρτυρικός του θάνατος, προς τον οποίον εβάδιζεν σαν να πήγαινε σε πανηγύρι. Γιατί πάντα έλεγε: «Χριστέ, όπως εσύ έχυσες το αίμα σου για μένα, αξίωσε κ’ εμένα να χύσω το αίμα μου για σένα». Και ο Θεός του έδωσε αυτό το δώρο και έτσι ωλοκληρώθηκε μία ζωή γεμάτη από δράση, αγάπη και αυτοθυσία.

Για να μη σας κουράζω περισσότερον, αγαπητοί μου αδελφοί, παραδίδω εις την αγάπη όλων σας, Μηνύματα και υποδείξεις πολύτιμες του Μεγάλου Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.

Εις την ζωή μας σήμερα, στη δύσκολη εποχή που ζούμε χρειαζόμαστε να είμαστε  σε εγρήγορση να δραστηριοποιούμαστε και να φροντίζουμε  με όλες μας τις δυνάμεις για όλους τους αδελφούς και το Έθνος, το Γένος των Ελλήνων, όπως ο σήμερον εορταζόμενος Άγιος. Αυτό το χρειαζόμαστε πολύ σήμερα.

Εις την ζωή μας σήμερα καλούμαστε να μην ζητούμε την ανάπαυση και την ξεκούραση μόνον, αλλά κούραση και δράση, για τα παιδιά μας, το μέλλον τους, τον Τόπο και την Χώρα μας. Δεν είναι αρκετή η επανάστασή μας, την οποίαν χρειαζόμαστε, αλλά μόνον με μέτρον και  όριο.

Τέλος, καλούμαστε όπως ο Άγιος Κοσμάς, να είμαστε τολμηροί, δυνατοί και άφοβοι, να μη φοβούμαστε τίποτα και κυρίως ούτε τον θάνατο, τις ασθένειες, τις δυσκολίες, τις οποιεσδήποτε επιθέσεις εναντίον του προσώπου και της ζωής μας, αλλά και της Χώρας και του Γένους μας. Έχω την αίσθηση ότι ο Άγιός μας, τον οποίον σήμερον εορτάζομεν όλοι μας με πόθο μας προσφέρει αυτά τα δώρα και τα μηνύματα, τα οποία καλούμαστε να πάρωμε και να αξιοποιήσωμεν εις την δύσκολη εποχή μας.

Σεβασμιώτατοι Άγιοι Αρχιερείς,

Θεοτίμητοι Πατέρες και Αδελφοί,

Περιούσιε Λαέ του Θεού,

Αυτός ήτο ο άγιος Ιερομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός. Η πιο δραστήρια, πρωτότυπη, επιβλητική και φωτεινή μορφή του νεοελληνικού Μαρτυρολογίου. Ένας άνθρωπος γεμάτος θεία χάρη, απλότητα και θείο ζήλο. Κάποτε είπεν εις τους κατοίκους κάποιου χωριού: «Ήρθα στο χωριό σας και σας κήρυξα. Δίκαιο είναι λοιπόν να με πληρώσετε για τον κόπο μου. Με χρήματα μήπως; Τι να τα κάνω; Η πληρωμή η δική μου είναι να βάλετε τα λόγια του Θεού στην καρδιά σας, για να κερδίσετε την αιώνια ζωή». Και κάτι ακόμα. Το πρώτο πράγμα που έκανε ο Πατροκοσμάς όταν πήγαινε σε κάποιο Τόπο να κηρύξει, ήταν να καρφώσει στο χώμα έναν ξύλινο σταυρό, δια να δίδει μαρτυρία ότι εκεί κηρύχθηκε ο Χριστός. Έτσι να πράττετε και εσείς αγαπητοί μου χριστιανοί, όπου και αν βρίσκεστε, όπου και αν εργάζεστε, ο,τι και αν κάνετε εις την ζωήν σας, παντού και πάντοτε, να δίδετε την καλή μαρτυρίαν Ιησού Χριστού. Ο άγιος Κοσμάς να προστατεύει τα σπίτια, την ζωή, τις οικογένειές σας.

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Αιτωλίας και Ακαρνανίας, πεφιλημένε εν Χριστώ αδελφέ και συλλειτουργέ κ. Κοσμά, για άλλη μία φορά σας ευχαριστούμε, η συνοδεία μου και εγώ, για την μεγάλην αυτήν ευλογία, που μας εχαρίσατε. Είναι για μας ιδιαίτερη χαρά το προσκύνημά μας σ’ αυτούς τους ιστορικούς και αγιασμένους τόπους της Επαρχίας σας, όπου από την πρώτην στιγμήν, νοιώσαμεν ‘’αιχμάλωτοί’’ της φιλοξενίας, της αγάπης και της εκτιμήσεώς σας. Σας ευχαριστούμε, «πάλιν και πολλάκις», και εξ αφορμής των σεπτών ονομαστηρίων σας, ευχόμεθα εις το φιλάρετον Πρόσωπό Σας τα έτη σας να είναι καλλίκαρπα και πολύκαρπα, για να ανταποκρίνεστε εις το πολύτομο και πολύμοχθο έργον Σας, όπως και μέχρι σήμερον αξίως πράττετε.

Έτη πολλά Σεβασμιώτατε, εις την αγάπην Σας και εις όλους εσάς, αδελφοί μου, αγαπημένοι και ευλογημένοι.