Μια αγρυπνία στη Βασιλεύουσα *

του Ιερομονάχου Νεκταρίου - Ιερά Μονή Παρακλήτου

Δύο ήταν οι σημαντικότεροι ναοί, οι αφιερωμένοι στη Θεοτόκο, στην Κωνσταντινούπολη: ο ναός της Παναγίας των Βλαχερνών, όπου φυλασσόταν η αγία Εσθήτα ή άγιο Μαφόριο (1), και ο ναός της Παναγίας των Χαλκοπρατείων, όπου φυλασσόταν η τιμία Ζώνη της Θεοτόκου.

Στην Παναγία των Βλαχερνών κάθε Παρασκευή βράδυ γινόταν ολονύκτια αγρυπνία και συγκεντρώνονταν πλήθη πιστών, απ’ όλες τις συνοικίες της Πόλεως, για να ζητήσουν το θείο έλεος και να επικαλεστούν τη θεομητορική προστασία.

Σε μία απ’ αυτές τις αγρυπνίες, όταν βασίλευε ο Λέων ο Σοφός (886-912), πήγε να προσευχηθεί στο ναό και ο όσιος Ανδρέας ο δια Χριστόν σαλός, που εκείνα τα χρόνια ευαρεστούσε τον Θεό με τα υπέρλογα πνευματικά του παλαίσματα. Ο όσιος, έχοντας μαζί του και τον μαθητή του Επιφάνιο, αφοσιώθηκε σύντομα στην προσευχή, όταν ξαφνικά, κατά τα μεσάνυχτα, βλέπει τη Θεοτόκο Μαρία να διασχίζει τους πιστούς και να προχωρεί από την πύλη του νάρθηκα προς το θυσιαστήριο. Φαινόταν πολύ ψηλή και είχε λαμπρή τιμητική συνοδεία λευκοφόρων αγίων. Ανάμεσά τους ξεχώριζαν ο Τίμιος Πρόδρομος και ο Θεολόγος Ιωάννης, που παράστεκαν δεξιά κι αριστερά τη Θεοτόκο. Από τους λευκοφόρους, άλλοι προπορεύονταν και άλλοι ακολουθούσαν ψάλλοντας ύμνους και άσματα πνευματικά.

Όταν έφθασε στη μέση του ναού, όπου βρισκόταν ο άμβωνας, είπε ο όσιος στον Επιφάνιο:
- «Βλέπεις, παιδί μου, την Κυρία και Δέσποινα του κόσμου;»
- «Ναι, τίμιε πάτερ», αποκρίθηκε ο νέος.

Η Θεοτόκος στο μεταξύ είχε γονατίσει και προσευχόταν για πολλή ώρα. Παρακαλούσε τον Υιό της για τη σωτηρία του κόσμου και έραινε με δάκρυα το άγιο πρόσωπό της. Μετά τη δέηση μπήκε στο θυσιαστήριο, όπου προσευχήθηκε ιδιαίτερα για τους πιστούς που αγρυπνούσαν.

Όταν ολοκλήρωσε τη δέησή της, έβγαλε από την άχραντη κεφαλή το αστραφτερό της μαφόριο, με μία κίνηση χαριτωμένη και σεμνή, και καθώς ήταν μεγάλο και επιβλητικό, το άπλωσε σαν σκέπη με τα πανάγια χέρια της επάνω στο εκκλησίασμα. Έτσι απλωμένο το έβλεπαν και οι δύο τους για πολλή ώρα να εκπέμπει δόξα θεϊκή, ενώ ο λαός συνέχιζε την αγρυπνία χωρίς να αντιληφθεί το γεγονός.

Όσο φαινόταν εκεί η Κυρία Θεοτόκος, φαινόταν και η ιερή εσθήτα να σκορπίζει τη χαρά της. Όταν εκείνη άρχισε ν’ ανεβαίνει στον ουρανό, άρχισε και η θεία σκέπη να συστέλλεται λίγο – λίγο και να χάνεται …

Αυτή η οπτασία, που με τη μεσιτεία του οσίου Ανδρέου είδε και ο Επιφάνιος, έγινε αφορμή να καθιερωθεί, από τον 12ο αιώνα, η εορτή της αγίας Σκέπης (1 Οκτωβρίου). Στην Ελλάδα, από το 1952, η εορτή μεταφέρθηκε στις 28 Οκτωβρίου για να τιμηθεί η προστασία με την οποία η Υπέρμαχος Στρατηγός περιέβαλε τα ελληνικά στρατεύματα, που αμύνονταν κατά της ιταλικής εισβολής στην Αλβανία το 1940.

-----------------------------------------------------------------
1. Μαφόριο ή εσθήτα: είναι το ένδυμα της Θεοτόκου που μοιάζει με εσάρπα, αλλά καλύπτει και την κεφαλή, και εικονίζεται στην αγιογραφία πάντοτε με βαθύ κόκκινο χρώμα.


* Δημοσιεύθηκε στο αφιέρωμα «Εν Αγρυπνίαις» του 8ου τεύχους του Περιοδικού "ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ"