του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου
Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. ΚΟΣΜΑ
Ομιλία που πραγματοποιήθηκε στον Κατανυκτικό Εσπερινό της Γ΄ Κυριακής των Νηστειών (Σταυροπροσκυνήσεως) στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Παντανάσσης Λεμεσού Κύπρου
Η Γ Κυριακή των Νηστειών και ολόκληρη η μετ’ αυτήν εβδομάδα είναι αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό, στο Ζωοποιό Σταυρό.
Η Εκκλησία μας προβάλλει στους πιστούς το Ζωοποιό Ξύλο, για να προσκυνήσουν και να λάβουν θάρρος και παρηγοριά και ελπίδα, προς συνέχισι του αγώνος της νηστείας και των άλλων αρετών της αγίας και μεγάλης Τεσσαρακοστής. Προσκυνώντας το Τίμιο Ξύλο, προσκυνούμε τον εν αυτώ προσπαγέντα Κύριο∙ τον Εσταυρωμένο Λυτρωτή μας.
Εκείνος, ο Εσταυρωμένος, δίνει αξία και σημασία και χάρι και αγιασμό στο ξύλο, το οποίο προ της θυσίας Του ήταν ένα όργανο εγκλήματος, ήταν η φοβερωτέρα και τρομερωτέρα θανατική εκτέλεσις.
Πολλά μηνύματα, πολλά διδάγματα, αδελφοί μου, στέλνει στους πιστούς ανθρώπους ο Τίμιος Σταυρός. Σε ένα από αυτά θα σταθούμε για λίγο.
Είναι το μήνυμα και το δίδαγμα εκείνο, το οποίο πολύ μας κάνει να δυσανασχετούμε και να αποστρεφώμαστε, να γογγύζουμε κάποτε. Όμως χωρίς αυτό δεν νοείται λόγος περί Σταυρού, κήρυγμα περί Σταυρού. Το μήνυμα αυτό όπως λέγει ο μεγαλύτερος των Αποστόλων, ο Απ. Παύλος, «τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί, τοις δε σωζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστι» (Α Κορινθ. α’, 18). Και «Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν» ( Α’ Κορινθ. α’, 23).
Είναι η εσταυρωμένη ζωή. Ο λόγος της Εκκλησίας για ζωή εσταυρωμένη, φαίνεται λόγος σκληρός. Φαίνεται λόγος μελαγχολικός και απαισιόδοξος. Φαίνεται λόγος βαρύς και δυσβάστακτος στη γενεά μας, περισσότερο από οιαδήποτε άλλη γενεά ίσως, γιατί η γενεά μας γεύεται χορταστικά το ποτό της απολαύσεως, της χλιδής, της ανέσεως.
Εσταυρωμένη ζωή!
Πόσο την επόθησαν και την αγάπησαν οι Άγιοι Απόστολοι, Αποστολικοί πατέρες, Μάρτυρες, Νεομάρτυρες. Την επόθησαν και την αγάπησαν, γιατί επόθησαν και αγάπησαν τον Εσταυρωμένο Χριστό μας, τον Λυτρωτή μας.
Κανείς δεν αγαπά τη δοκιμασία, τον πόνο, τη θλίψι, τη στέρησι, το μαρτύριο, πολύ περισσότερο. Ο άνθρωπος εκ φύσεως ποθεί τη χαρά, την ανάπαυσι, την ευτυχία. Έτσι πλάστηκε από τον Δημιουργό του. Και είναι αφύσικη κατάστασι ο πόνος, η θλίψι, η στέρησι.
Όμως όταν το ποθούμενο πρόσωπο πληρώνει την καρδιά του, όταν η Εσταυρωμένη αγάπη, ο Υιός του Θεού, ο Υιός της Παρθένου, πλημμυρίζει την ψυχή του, τότε η ζωή του Σταυρού γίνεται υπόθεσι χαράς και αγαλλιάσεως.
Έτσι εξηγείται το γεγονός, το αναντίρρητο γεγονός, των υπερανθρώπων ασκήσεων, στις οποίες υπέβαλλαν τον εαυτό τους οι Άγιοι. Έτσι εξηγείται το μαρτύριο της συνειδήσεως των οσίων μας, το ισόβιο μαρτύριο. Το αίμα της ψυχής τους αλλά στη συνέχεια και το αίμα του σώματός τους.
Άμα αγαπάς αληθινά και γνήσια, υποβάλλεις τον εαυτό σου σε θυσίες. Και όσο περισσότερο αγαπάς, τόσο και σε μεγαλύτερες θυσίες υποβάλλεσαι. Αν το πρόσωπο που αγαπάς αξίζει θυσίες, τότε δεν υπολογίζεις το τίμημα. Έστω και αν είναι θάνατος, φρικτός και εξευτελιστικός, έστω και αν είναι Σταυρός.
Για την αγάπη του Χριστού όλα γίνονται σκύβαλα, και μαζί με τον Απ. Παύλο, αυτός που αγαπά το Χριστό διακηρύσσει λόγοις και έργοις «Εμοί το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος» ( Φιλιπ. α’, 21 )
Την εσταυρωμένη ζωή για την αγάπη την άπειρη του Λυτρωτού
μας την έζησε και την δίδαξε ο μεγάλος ασκητής και ισαπόστολος, ο Προφήτης και μάρτυρας της Ορθοδοξίας μας και του Γένους μας, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Ο πολιούχος και προστάτης της Μητροπόλεώς μας και ολοκλήρου του Γένους μας. Διότι και η νήσος των Αγίων και των ηρώων, η Αγιοτόκος και ηρωοτόκος Κύπρος, είναι Γένος μας.
Από μικρό παιδί ο Άγιος του Χριστού και της Πατρίδος μας και Ιερομάρτυς Κοσμάς ο Αιτωλός εμαθήτευσε στην εσταυρωμένη ζωή.
Πρώτοι του την δίδαξαν οι ευσεβείς γονείς του. Έμαθε από μικρός τι σημαίνει να στερείσαι για το Χριστό, να κάνης θυσίες για το Χριστό, να παραδίδεσαι δια της πίστεως στην πρόνοιά Του.
Γι’ αυτό και αργότερα, φωτισμένος από το Πνεύμα του Θεού, δίδασκε στους γονείς που τον άκουγαν: «Να κάνης μία εικόνα του Χριστού, της Παναγίας, του Προδρόμου, να έχης και τον Άγιο του παιδιού σου. Και όταν το παιδί σου σηκώνεται από τον ύπνο και σου γυρεύει ψωμί, μη του δίνης μόνο να πάρη το ψωμί, να το βάζης εμπρός στην εικόνα του Χριστού και να του ειπής: “Εγώ, παιδί μου, δεν έχω ψωμί, ο Χριστός έχει. Σήκω να κάμης το Σταυρό σου, να παρακαλέσουμε τον Άγιό σου να παρακαλέση το Χριστό να σου το δώση“.
Και έτσι το παιδίον παρακινείται δια την αγάπην του ψωμιού, και ευθύς όπου ξυπνά, τον Άγιόν του βλέπει. Και έτσι να συνηθίζετε τα παιδιά σας να τα παιδεύετε από μικρά δια να συνηθίζουν εις τον καλόν δρόμον».
Έτσι μεγάλωσε με τη νηστεία, με τις μετάνοιες, με το κομποσχοίνι, με τον κόπο της εργασίας στο Μέγα Δένδρο, το χωριό του, με τον κόπο της ασκήσεως. Ανακούφιζε με τη στοιχειώδη κατ’ αρχάς άσκηση από μικρό παιδί το πληγωμένο Άχραντο Σώμα του Εσταυρωμένου. Κι όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο και επρόσεχε και επαίδευε τον εαυτό του στην άσκησι και στην κακοπάθεια, στην εσταυρωμένη ζωή.
Εκείνα τα χρόνια, τα παιδικά και τα εφηβικά, ο Χριστός μας του εμφύτευσε μέσα στην καρδιά του τον πόθο της αφιερώσεως στο Θεό, στον Εσταυρωμένο, και άφησε γι’ αργότερα τη διδασκαλική έδρα (δίδασκε ήδη τα γράμματα τα κοσμικά) και μετέβη που; Που αλλού; Στο Αγιώνυμο Όρος, στην Ακρόπολη της Ορθοδοξίας μας, της σοφίας αλλά και της εσταυρωμένης ζωής. «Ήτο δε ακόμη λαϊκός, Κώνστας καλούμενος, πλην και εις το σχήμα όντας των λαϊκών εφαίνετο εστολισμένος με τη σεμνότητα του μοναχικού σχήματος, και κατά πάντα ηγωνίζετο, και τον εαυτό του τον εγύμναζε προς τελείαν άσκησιν» λέει ο βιογράφος και πιστός μαθητής του Σάπφειρος Χριστοδουλίδης.
Και επορεύθηκε την οδό της εσταυρωμένης ζωής από την Ιερά Μονή του Φιλοθέου: «Και εκεί μεν πρώτον εκουρεύθη μοναχός και εις τους πόνους της μοναχικής ζωής εχώρησε προθυμότατα», συνεχίζει ο συναξαριστής του.
Δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια έζησε την εσταυρωμένη ζωή στο Άγιον Όρος. Εκεί, στην ησυχία της ερήμου αισθάνθηκε τον Εσταυρωμένο, Τον έζησε, Τον αγάπησε ολόθερμα, φλόγισε την καρδιά του η αγάπη του Χριστού, με το να εντοπίζη, να πολεμά και να ξεριζώνη τα πάθη της καρδιάς του.
Εκεί έμαθε, απέκτησε εμπειρία του τι εστί πόλεμος του Σατανά, επαναστάσεις παθών, καθημερινός θάνατος. Εκεί στο απέριττο κελλί του γνώρισε πάνω στα πράγματα το γεροντικό εκείνο λόγιο: «Το κελλίον εστί χαλκείον, μία δίνεις, μία παίρνεις». Εκεί γνώρισε θλίψεις, αποθαρρύνσεις της ψυχής αλλά και νίκες και συντριβή του αρχεκάκου δράκοντος. Εκεί έζησε τη Μεγάλη Παρασκευή του Εσταυρωμένου Ιησού, η οποία βέβαια του έδειχνε με πόνο την Ανάσταση.
Ώσπου η χάρις του Θεού τον κυρίευσε. Δοκιμασμένος, εσταυρωμένος πάντα, περιχαρακωμένος από τον πόνο του Σταυρού της ασκήσεως, με πίστι ακράδαντη, ανέλαβε και έναν άλλο Σταυρό. Το Σταυρό της πατρίδος, της Εσταυρωμένης Ελλάδος.
Αισθάνθηκε την αδικία εις βάρος ενός λαού ο οποίος παρά τα ελαττώματά του επίστευε στον Χριστό, στον Εσταυρωμένο Λυτρωτή του κόσμου. Πόνεσε μαζί με τον εσταυρωμένο λαό. Άκουε καθημερινώς τον εσταυρωμένο λαό. Άκουε καθημερινώς τους θρήνους του από την φρικτή καταπίεσι, από την εκμετάλλευσι, από την αρπαγή, από την προσβολή των τυράννων. Έκλαυσε σαν άλλος Ιερεμίας την αιχμαλωσία του περιουσίου λαού και σαν αληθινός Απόστολος-απεσταλμένος, διότι «ουχ εαυτώ τις λαμβάνει την τιμήν, αλλά καλούμενος υπό του Θεού, καθάπερ και Ααρών» (Εβρ. ε’, 4). Πέταξε σ’ όλη την Ελληνική γη, την πατρίδα, και παρηγόρησε τους δακρυσμένους αδελφούς.
Τον Σταυρόν του αυτόν τον εσήκωσε εκουσίως, ολοπρόθυμα. Γι’ αυτό έλεγε: «άφησα την ιδικήν μου προκοπήν, το ιδικόν μου καλόν, και εβγήκα να περιπατώ από τόπου εις τόπον και να διδάσκω τους αδερφούς μου».
Κήρυξε το Σταυρό και την εσταυρωμένη ζωή. Κήρυξε διότι επίστευε πρώτα ο ίδιος στην εσταυρωμένη ζωή. Αγάπησε τον Σταυρό, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Γι’ αυτό και ήθελε να στήνονται παντού Σταυροί. Κάτω από τη σκια του Σταυρού μιλούσε, και σώζονται σταυροί σε πολλά σημεία απ’ όπου πέρασε και δίδαξε, οι οποίοι και θαύματα έκαναν.
Στο τέλος των διδαχών του μοίραζε μικρούς Σταυρούς, σταυρουδάκια στους πιστούς. Ονόμαζε δε τον Σταυρό αυλάκι που διασχίζει όλη τη γη. «Ο Τίμιος Σταυρός, έλεγε, είναι αύλαξ όλης της γης. Ο Τίμιος Σταυρός αγιάζει τα πέρατα, όλα τα θεία και άγια των Εκκλησιών». Σε όλες σχεδόν τις διδαχές του θίγει το θέμα του σημείου του Σταυρού.
Δίδασκε πως ακριβώς και με ευλάβεια να κάνουν οι Χριστιανοί το σημείο του Σταυρού, και συνιστούσε με επιμονή οι Χριστιανοί να σταυρώνουν σωστά το σώμα τους, να αρχίζουν κάθε τους πράξι με το σημείο του Σταυρού. Σε μία προφητεία του γράφει: «Να έχετε τον Σταυρό στο μέτωπο, για να σας γνωρίσουν ότι είσθε Χριστιανοί».
Κυρίως όμως κεντούσε τις συνειδήσεις των σκλάβων Ελλήνων, ώστε να αισθανθούν την αγάπη του Εσταυρωμένου και την αγάπη προς τον Εσταυρωμένο. «Χριστιανέ μου», έλεγε,
«το Χριστό δεν πρέπει να τιμάς και να εντρέπεσαι, όπου σου χάρισε τόσα καλά και εσταυρώθηκε δια την αγάπην σου; Ποίος πατέρας εσταυρώθηκε δια τα παιδιά του καμμίαν φοράν; Και ο γλυκύτατός μας Ιησούς Χριστός έχυσε το αίμα του και μας εξηγόρασεν από τας χείρας του διαβόλου».
Αυτή η αγάπη του Εσταυρωμένου έπρεπε και πρέπει όλους μας να μας παρακινή, ώστε να γινόμαστε συμμέτοχοι των παθημάτων του Χριστού μας, δια της εσταυρωμένης ζωής, της ζωής της κατά Θεόν ασκήσεως.
Εις τι συνίσταται η εσταυρωμένη ζωή του Χριστιανού κατά τον Άγιο Κοσμά; Εσταυρωμένη ζωή π.χ. σημαίνει νηστεία, εγκράτεια.
«Ενήστευσεν ο Μωυσής» λέει ο Άγιός μας, «σαράντα ημερόνυκτα και έγινεν ωσάν άγγελος». «Έτσι και ημείς να κάμωμεν, να νηστεύσωμεν την Τετάρτην, διότι επωλήθη ο Χριστός μας, και την Παρασκευήν, διότι εσταυρώθη». «Ομοίως έχωμεν χρέος να νηστεύσωμεν και τας Τεσσαρακοστάς, καθώς εφώτισεν το Άγιον Πνεύμα τους Αγίους Πατέρας της Εκκλησίας, και ενομοθέτησαν να νηστεύωμεν, δια να νεκρώνωμεν τα πάθη και να ταπεινώνωμεν το σώμα, και μάλιστα με τα ολίγα ζώμεν με ευκολίαν.
» Εγώ ημπορώ να ζήσω με εκατόν δράμια άρτου. Εκείνα τα ευλογεί ο Θεός, διότι είναι αναγκαία, και όχι να τρώγωμεν εκατόν δέκα. Εκείνα τα δέκα τα καταράται, διότι είναι χαράμι. Είναι εκείνου όπου πεινά. Φυλάγετε αυτάς τας τέσσαρας τεσσαρακοστάς Χριστιανοί μου; Εδώ πως πηγαίνετε; Αν είσθε χριστιανοί πρέπει να φυλάγετε μάλιστα την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Κρατείτε το τριήμερον εδώ; Την Καθαράν Δευτέραν είναι καλόν και άγιον όποιος την φυλάγει.
» Όποιος νηστεύει το τριήμερον έχει μισθόν εις την ψυχήν του, και πάλιν δεν λέγω εκείνον όπου δεν δύναται.
» Και μίαν ημέραν να νηστεύση, ωφελείται».
Θα ήταν μακρύς ο λόγος αν παραθέταμε όλες τις αναφορές του Αγίου Κοσμά για την εσταυρωμένη ζωή του χριστιανού, δηλαδή τη ζωή της προσευχής, της εγκρατείας, της προσοχής των αισθήσεων, της νεκρώσεως των παθών, όπως του εγωισμού.
Και είναι αληθές, αγαπητοί, ότι ο άνθρωπος, και ο πιστός ακόμη χριστιανός, αισθάνεται σαν καρφωμένος πάνω σε Σταυρό, όταν δεν μπορεί να γευθή τις ηδονές αυτού του μάταιου κόσμου.
Αισθάνεται πολύ έντονα αυτό που έγραψε ο Απ. Παύλος στην προς Γαλάτας Επιστολή του: «Οι του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. ε’, 24).
Εντοπίζει την εσταυρωμένη ζωή ο Άγιος Κοσμάς και μέσα στην οικογένεια, μάλιστα στην ευαίσθητη περιοχή της τεκνογονίας και της εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου ανατροφής των τέκνων. Συνιστά, χωρίς καμιά δυσκολία, τη σωφροσύνη και την πολυτεκνία. Κηρύσσει σεβασμό μέσα στη συζυγία, αλληλοκατανόησι, ταπείνωσι, συγχωρητικότητα, ακόμη και σε περιπτώσεις αδικίας. Κηρύττει υπεράνω όλων την ειλικρινή και ολοκάρδια αγάπη.
Και επειδή αναφερόμαστε στο ευαίσθητο αυτό σημείο, να τονίσουμε ότι πολλές φορές και με πάλιν έντονο ύφος, ο Άγιός μας μίλησε για την αξία της γυναίκας και της μητρότητος, της πνευματικής και ηθικής ισότητος με τον άνδρα. Και τα έλεγε αυτά σε εποχή που η αξία της γυναίκας δεν ήταν τόσο αυτονόητη.
Θα ήταν παράλειψις αν δεν αναφέραμε ότι ο Άγιος Κοσμάς, ένεκα και της προσωπικής του εμπειρίας, υπογραμμίζει και την εσταυρωμένη ζωή των κληρικών και των μοναχών.
Τολμηρός και αποφασιστικός, πύρινος και θεοφώτιστος, δίνει ριζικές λύσεις στο θέμα της καθαρότητος των κληρικών και μάλιστα των ιερομονάχων. «Είσαι άγγελος;» λέει, «γίνε ιερεύς».
Αποδεικνύεται έτσι ο αλλοιωμένος από τη χάρη του Θεού και καθαρός σαν Άγγελος εαυτός του. Έτσι θέλει τον ιερέα. Καθαρό, υψιπέτη αετό, να πετάη στα ύψη, και όχι να είναι ένα σάρκινο πλάσμα, αχθοφόρο ελεεινό της πεπτωκυίας φύσεώς του.
Τέλος, δεν ξεχνούσε ποτέ την εσταυρωμένη πατρίδα. Όταν έστηνε Σταυρό και μιλούσε στους σκλάβους αδελφούς, ήταν σαν να έλεγε: «Έλληνες, η πατρίδα είναι εσταυρωμένη. Μην πτοείσθε. Μετά το Σταυρό ακολουθεί η Ανάσταση».
«Έλληνες της Κύπρου», φωνάζει και σήμερα. «Μη πτοείσθε! Τον Σταυρό των αδικιών και των κατατρεγμών θα ακολουθήσει η Ανάσταση, η νίκη, η σωτηρία».
Αγαπητοί,
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή προχωρεί. Είμαστε ήδη στο μέσον. Ως ταπεινοί σταυροφόροι του Χριστού μας, ας σηκώσουμε και το δικό μας Σταυρό.
Συνοδοιπόρος μας και ο Άγιος Κοσμάς. Μην απελπιζόμαστε. Μη φοβόμαστε την εσταυρωμένη ζωή∙ λίγη υπομονή ακόμη. Δεν θα σηκώνουμε αιωνίως Σταυρό. Δεν θα είμαστε αιωνίως σταυρωμένοι. Πλησιάζει η ημέρα που θα φθάσουμε στο φωτεινό τέρμα. Κοντεύει η Ανάσταση.
Και ο Χριστός μας περιμένει, για να στεφανώση όσους με υπομονή, με εμπιστοσύνη, με αγάπη στον Εσταυρωμένο Κύριο και όχι με γογγυσμό, σήκωσαν τον Σταυρό τους και έζησαν την εσταυρωμένη ζωή: «Ουκ άξια τα παθήματα του νυν καιρού προς την μέλλουσαν δόξαν αποκαλυφθήναι» (Ρωμ. η’, 18).
Σήμερα, Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, μαζί με τον Άγιο Κοσμά συνειδητά, ταπεινά, ολόψυχα, χαρούμενα, αγόγγυστα ας άρουμε τον Σταυρό και ας αγαπήσουμε τον Μεγαλομάρτυρα του Γολγοθά, έχοντας σαν Κυρηναίο τον Πνευματικό μας.
Η ανακαίνισίς μας, ο αγιασμός μας, η σωτηρία μας θα είναι βεβαία, η δε Ανάστασίς μας, η χαρά του Παραδείσου και η μετοχή μας στην άληκτη δόξα του Παραδείσου, δώρο του Λυτρωτού μας, ο οποίος για μας σήκωσε τον Σταυρό Του. -
Δημοσιεύθυκε στο 9ο τεύχος του Περιοδικού «ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ».
Η Εκκλησία μας προβάλλει στους πιστούς το Ζωοποιό Ξύλο, για να προσκυνήσουν και να λάβουν θάρρος και παρηγοριά και ελπίδα, προς συνέχισι του αγώνος της νηστείας και των άλλων αρετών της αγίας και μεγάλης Τεσσαρακοστής. Προσκυνώντας το Τίμιο Ξύλο, προσκυνούμε τον εν αυτώ προσπαγέντα Κύριο∙ τον Εσταυρωμένο Λυτρωτή μας.
Εκείνος, ο Εσταυρωμένος, δίνει αξία και σημασία και χάρι και αγιασμό στο ξύλο, το οποίο προ της θυσίας Του ήταν ένα όργανο εγκλήματος, ήταν η φοβερωτέρα και τρομερωτέρα θανατική εκτέλεσις.
Πολλά μηνύματα, πολλά διδάγματα, αδελφοί μου, στέλνει στους πιστούς ανθρώπους ο Τίμιος Σταυρός. Σε ένα από αυτά θα σταθούμε για λίγο. Είναι το μήνυμα και το δίδαγμα εκείνο, το οποίο πολύ μας κάνει να δυσανασχετούμε και να αποστρεφώμαστε, να γογγύζουμε κάποτε. Όμως χωρίς αυτό δεν νοείται λόγος περί Σταυρού, κήρυγμα περί Σταυρού. Το μήνυμα αυτό όπως λέγει ο μεγαλύτερος των Αποστόλων, ο Απ. Παύλος, «τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί, τοις δε σωζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστι» (Α Κορινθ. α’, 18). Και «Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν» ( Α’ Κορινθ. α’, 23).
Είναι η εσταυρωμένη ζωή. Ο λόγος της Εκκλησίας για ζωή εσταυρωμένη, φαίνεται λόγος σκληρός. Φαίνεται λόγος μελαγχολικός και απαισιόδοξος. Φαίνεται λόγος βαρύς και δυσβάστακτος στη γενεά μας, περισσότερο από οιαδήποτε άλλη γενεά ίσως, γιατί η γενεά μας γεύεται χορταστικά το ποτό της απολαύσεως, της χλιδής, της ανέσεως.
Εσταυρωμένη ζωή!
Πόσο την επόθησαν και την αγάπησαν οι Άγιοι Απόστολοι, Αποστολικοί πατέρες, Μάρτυρες, Νεομάρτυρες. Την επόθησαν και την αγάπησαν, γιατί επόθησαν και αγάπησαν τον Εσταυρωμένο Χριστό μας, τον Λυτρωτή μας.
Κανείς δεν αγαπά τη δοκιμασία, τον πόνο, τη θλίψι, τη στέρησι, το μαρτύριο, πολύ περισσότερο. Ο άνθρωπος εκ φύσεως ποθεί τη χαρά, την ανάπαυσι, την ευτυχία. Έτσι πλάστηκε από τον Δημιουργό του. Και είναι αφύσικη κατάστασι ο πόνος, η θλίψι, η στέρησι.
Όμως όταν το ποθούμενο πρόσωπο πληρώνει την καρδιά του, όταν η Εσταυρωμένη αγάπη, ο Υιός του Θεού, ο Υιός της Παρθένου, πλημμυρίζει την ψυχή του, τότε η ζωή του Σταυρού γίνεται υπόθεσι χαράς και αγαλλιάσεως.
Έτσι εξηγείται το γεγονός, το αναντίρρητο γεγονός, των υπερανθρώπων ασκήσεων, στις οποίες υπέβαλλαν τον εαυτό τους οι Άγιοι. Έτσι εξηγείται το μαρτύριο της συνειδήσεως των οσίων μας, το ισόβιο μαρτύριο. Το αίμα της ψυχής τους αλλά στη συνέχεια και το αίμα του σώματός τους.
Άμα αγαπάς αληθινά και γνήσια, υποβάλλεις τον εαυτό σου σε θυσίες. Και όσο περισσότερο αγαπάς, τόσο και σε μεγαλύτερες θυσίες υποβάλλεσαι. Αν το πρόσωπο που αγαπάς αξίζει θυσίες, τότε δεν υπολογίζεις το τίμημα. Έστω και αν είναι θάνατος, φρικτός και εξευτελιστικός, έστω και αν είναι Σταυρός.
Για την αγάπη του Χριστού όλα γίνονται σκύβαλα, και μαζί με τον Απ. Παύλο, αυτός που αγαπά το Χριστό διακηρύσσει λόγοις και έργοις «Εμοί το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος» ( Φιλιπ. α’, 21 )
Την εσταυρωμένη ζωή για την αγάπη την άπειρη του Λυτρωτού
μας την έζησε και την δίδαξε ο μεγάλος ασκητής και ισαπόστολος, ο Προφήτης και μάρτυρας της Ορθοδοξίας μας και του Γένους μας, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Ο πολιούχος και προστάτης της Μητροπόλεώς μας και ολοκλήρου του Γένους μας. Διότι και η νήσος των Αγίων και των ηρώων, η Αγιοτόκος και ηρωοτόκος Κύπρος, είναι Γένος μας. Από μικρό παιδί ο Άγιος του Χριστού και της Πατρίδος μας και Ιερομάρτυς Κοσμάς ο Αιτωλός εμαθήτευσε στην εσταυρωμένη ζωή.
Πρώτοι του την δίδαξαν οι ευσεβείς γονείς του. Έμαθε από μικρός τι σημαίνει να στερείσαι για το Χριστό, να κάνης θυσίες για το Χριστό, να παραδίδεσαι δια της πίστεως στην πρόνοιά Του.
Γι’ αυτό και αργότερα, φωτισμένος από το Πνεύμα του Θεού, δίδασκε στους γονείς που τον άκουγαν: «Να κάνης μία εικόνα του Χριστού, της Παναγίας, του Προδρόμου, να έχης και τον Άγιο του παιδιού σου. Και όταν το παιδί σου σηκώνεται από τον ύπνο και σου γυρεύει ψωμί, μη του δίνης μόνο να πάρη το ψωμί, να το βάζης εμπρός στην εικόνα του Χριστού και να του ειπής: “Εγώ, παιδί μου, δεν έχω ψωμί, ο Χριστός έχει. Σήκω να κάμης το Σταυρό σου, να παρακαλέσουμε τον Άγιό σου να παρακαλέση το Χριστό να σου το δώση“.
Και έτσι το παιδίον παρακινείται δια την αγάπην του ψωμιού, και ευθύς όπου ξυπνά, τον Άγιόν του βλέπει. Και έτσι να συνηθίζετε τα παιδιά σας να τα παιδεύετε από μικρά δια να συνηθίζουν εις τον καλόν δρόμον».
Έτσι μεγάλωσε με τη νηστεία, με τις μετάνοιες, με το κομποσχοίνι, με τον κόπο της εργασίας στο Μέγα Δένδρο, το χωριό του, με τον κόπο της ασκήσεως. Ανακούφιζε με τη στοιχειώδη κατ’ αρχάς άσκηση από μικρό παιδί το πληγωμένο Άχραντο Σώμα του Εσταυρωμένου. Κι όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο και επρόσεχε και επαίδευε τον εαυτό του στην άσκησι και στην κακοπάθεια, στην εσταυρωμένη ζωή.
Εκείνα τα χρόνια, τα παιδικά και τα εφηβικά, ο Χριστός μας του εμφύτευσε μέσα στην καρδιά του τον πόθο της αφιερώσεως στο Θεό, στον Εσταυρωμένο, και άφησε γι’ αργότερα τη διδασκαλική έδρα (δίδασκε ήδη τα γράμματα τα κοσμικά) και μετέβη που; Που αλλού; Στο Αγιώνυμο Όρος, στην Ακρόπολη της Ορθοδοξίας μας, της σοφίας αλλά και της εσταυρωμένης ζωής. «Ήτο δε ακόμη λαϊκός, Κώνστας καλούμενος, πλην και εις το σχήμα όντας των λαϊκών εφαίνετο εστολισμένος με τη σεμνότητα του μοναχικού σχήματος, και κατά πάντα ηγωνίζετο, και τον εαυτό του τον εγύμναζε προς τελείαν άσκησιν» λέει ο βιογράφος και πιστός μαθητής του Σάπφειρος Χριστοδουλίδης.
Και επορεύθηκε την οδό της εσταυρωμένης ζωής από την Ιερά Μονή του Φιλοθέου: «Και εκεί μεν πρώτον εκουρεύθη μοναχός και εις τους πόνους της μοναχικής ζωής εχώρησε προθυμότατα», συνεχίζει ο συναξαριστής του. Δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια έζησε την εσταυρωμένη ζωή στο Άγιον Όρος. Εκεί, στην ησυχία της ερήμου αισθάνθηκε τον Εσταυρωμένο, Τον έζησε, Τον αγάπησε ολόθερμα, φλόγισε την καρδιά του η αγάπη του Χριστού, με το να εντοπίζη, να πολεμά και να ξεριζώνη τα πάθη της καρδιάς του.
Εκεί έμαθε, απέκτησε εμπειρία του τι εστί πόλεμος του Σατανά, επαναστάσεις παθών, καθημερινός θάνατος. Εκεί στο απέριττο κελλί του γνώρισε πάνω στα πράγματα το γεροντικό εκείνο λόγιο: «Το κελλίον εστί χαλκείον, μία δίνεις, μία παίρνεις». Εκεί γνώρισε θλίψεις, αποθαρρύνσεις της ψυχής αλλά και νίκες και συντριβή του αρχεκάκου δράκοντος. Εκεί έζησε τη Μεγάλη Παρασκευή του Εσταυρωμένου Ιησού, η οποία βέβαια του έδειχνε με πόνο την Ανάσταση.
Ώσπου η χάρις του Θεού τον κυρίευσε. Δοκιμασμένος, εσταυρωμένος πάντα, περιχαρακωμένος από τον πόνο του Σταυρού της ασκήσεως, με πίστι ακράδαντη, ανέλαβε και έναν άλλο Σταυρό. Το Σταυρό της πατρίδος, της Εσταυρωμένης Ελλάδος.
Αισθάνθηκε την αδικία εις βάρος ενός λαού ο οποίος παρά τα ελαττώματά του επίστευε στον Χριστό, στον Εσταυρωμένο Λυτρωτή του κόσμου. Πόνεσε μαζί με τον εσταυρωμένο λαό. Άκουε καθημερινώς τον εσταυρωμένο λαό. Άκουε καθημερινώς τους θρήνους του από την φρικτή καταπίεσι, από την εκμετάλλευσι, από την αρπαγή, από την προσβολή των τυράννων. Έκλαυσε σαν άλλος Ιερεμίας την αιχμαλωσία του περιουσίου λαού και σαν αληθινός Απόστολος-απεσταλμένος, διότι «ουχ εαυτώ τις λαμβάνει την τιμήν, αλλά καλούμενος υπό του Θεού, καθάπερ και Ααρών» (Εβρ. ε’, 4). Πέταξε σ’ όλη την Ελληνική γη, την πατρίδα, και παρηγόρησε τους δακρυσμένους αδελφούς.
Τον Σταυρόν του αυτόν τον εσήκωσε εκουσίως, ολοπρόθυμα. Γι’ αυτό έλεγε: «άφησα την ιδικήν μου προκοπήν, το ιδικόν μου καλόν, και εβγήκα να περιπατώ από τόπου εις τόπον και να διδάσκω τους αδερφούς μου».
Κήρυξε το Σταυρό και την εσταυρωμένη ζωή. Κήρυξε διότι επίστευε πρώτα ο ίδιος στην εσταυρωμένη ζωή. Αγάπησε τον Σταυρό, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Γι’ αυτό και ήθελε να στήνονται παντού Σταυροί. Κάτω από τη σκια του Σταυρού μιλούσε, και σώζονται σταυροί σε πολλά σημεία απ’ όπου πέρασε και δίδαξε, οι οποίοι και θαύματα έκαναν.
Στο τέλος των διδαχών του μοίραζε μικρούς Σταυρούς, σταυρουδάκια στους πιστούς. Ονόμαζε δε τον Σταυρό αυλάκι που διασχίζει όλη τη γη. «Ο Τίμιος Σταυρός, έλεγε, είναι αύλαξ όλης της γης. Ο Τίμιος Σταυρός αγιάζει τα πέρατα, όλα τα θεία και άγια των Εκκλησιών». Σε όλες σχεδόν τις διδαχές του θίγει το θέμα του σημείου του Σταυρού.
Δίδασκε πως ακριβώς και με ευλάβεια να κάνουν οι Χριστιανοί το σημείο του Σταυρού, και συνιστούσε με επιμονή οι Χριστιανοί να σταυρώνουν σωστά το σώμα τους, να αρχίζουν κάθε τους πράξι με το σημείο του Σταυρού. Σε μία προφητεία του γράφει: «Να έχετε τον Σταυρό στο μέτωπο, για να σας γνωρίσουν ότι είσθε Χριστιανοί».
Κυρίως όμως κεντούσε τις συνειδήσεις των σκλάβων Ελλήνων, ώστε να αισθανθούν την αγάπη του Εσταυρωμένου και την αγάπη προς τον Εσταυρωμένο. «Χριστιανέ μου», έλεγε,
«το Χριστό δεν πρέπει να τιμάς και να εντρέπεσαι, όπου σου χάρισε τόσα καλά και εσταυρώθηκε δια την αγάπην σου; Ποίος πατέρας εσταυρώθηκε δια τα παιδιά του καμμίαν φοράν; Και ο γλυκύτατός μας Ιησούς Χριστός έχυσε το αίμα του και μας εξηγόρασεν από τας χείρας του διαβόλου». Αυτή η αγάπη του Εσταυρωμένου έπρεπε και πρέπει όλους μας να μας παρακινή, ώστε να γινόμαστε συμμέτοχοι των παθημάτων του Χριστού μας, δια της εσταυρωμένης ζωής, της ζωής της κατά Θεόν ασκήσεως.
Εις τι συνίσταται η εσταυρωμένη ζωή του Χριστιανού κατά τον Άγιο Κοσμά; Εσταυρωμένη ζωή π.χ. σημαίνει νηστεία, εγκράτεια.
«Ενήστευσεν ο Μωυσής» λέει ο Άγιός μας, «σαράντα ημερόνυκτα και έγινεν ωσάν άγγελος». «Έτσι και ημείς να κάμωμεν, να νηστεύσωμεν την Τετάρτην, διότι επωλήθη ο Χριστός μας, και την Παρασκευήν, διότι εσταυρώθη». «Ομοίως έχωμεν χρέος να νηστεύσωμεν και τας Τεσσαρακοστάς, καθώς εφώτισεν το Άγιον Πνεύμα τους Αγίους Πατέρας της Εκκλησίας, και ενομοθέτησαν να νηστεύωμεν, δια να νεκρώνωμεν τα πάθη και να ταπεινώνωμεν το σώμα, και μάλιστα με τα ολίγα ζώμεν με ευκολίαν.
» Εγώ ημπορώ να ζήσω με εκατόν δράμια άρτου. Εκείνα τα ευλογεί ο Θεός, διότι είναι αναγκαία, και όχι να τρώγωμεν εκατόν δέκα. Εκείνα τα δέκα τα καταράται, διότι είναι χαράμι. Είναι εκείνου όπου πεινά. Φυλάγετε αυτάς τας τέσσαρας τεσσαρακοστάς Χριστιανοί μου; Εδώ πως πηγαίνετε; Αν είσθε χριστιανοί πρέπει να φυλάγετε μάλιστα την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Κρατείτε το τριήμερον εδώ; Την Καθαράν Δευτέραν είναι καλόν και άγιον όποιος την φυλάγει.
» Όποιος νηστεύει το τριήμερον έχει μισθόν εις την ψυχήν του, και πάλιν δεν λέγω εκείνον όπου δεν δύναται.
» Και μίαν ημέραν να νηστεύση, ωφελείται».
Θα ήταν μακρύς ο λόγος αν παραθέταμε όλες τις αναφορές του Αγίου Κοσμά για την εσταυρωμένη ζωή του χριστιανού, δηλαδή τη ζωή της προσευχής, της εγκρατείας, της προσοχής των αισθήσεων, της νεκρώσεως των παθών, όπως του εγωισμού.
Και είναι αληθές, αγαπητοί, ότι ο άνθρωπος, και ο πιστός ακόμη χριστιανός, αισθάνεται σαν καρφωμένος πάνω σε Σταυρό, όταν δεν μπορεί να γευθή τις ηδονές αυτού του μάταιου κόσμου.
Αισθάνεται πολύ έντονα αυτό που έγραψε ο Απ. Παύλος στην προς Γαλάτας Επιστολή του: «Οι του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. ε’, 24). Εντοπίζει την εσταυρωμένη ζωή ο Άγιος Κοσμάς και μέσα στην οικογένεια, μάλιστα στην ευαίσθητη περιοχή της τεκνογονίας και της εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου ανατροφής των τέκνων. Συνιστά, χωρίς καμιά δυσκολία, τη σωφροσύνη και την πολυτεκνία. Κηρύσσει σεβασμό μέσα στη συζυγία, αλληλοκατανόησι, ταπείνωσι, συγχωρητικότητα, ακόμη και σε περιπτώσεις αδικίας. Κηρύττει υπεράνω όλων την ειλικρινή και ολοκάρδια αγάπη.
Και επειδή αναφερόμαστε στο ευαίσθητο αυτό σημείο, να τονίσουμε ότι πολλές φορές και με πάλιν έντονο ύφος, ο Άγιός μας μίλησε για την αξία της γυναίκας και της μητρότητος, της πνευματικής και ηθικής ισότητος με τον άνδρα. Και τα έλεγε αυτά σε εποχή που η αξία της γυναίκας δεν ήταν τόσο αυτονόητη.
Θα ήταν παράλειψις αν δεν αναφέραμε ότι ο Άγιος Κοσμάς, ένεκα και της προσωπικής του εμπειρίας, υπογραμμίζει και την εσταυρωμένη ζωή των κληρικών και των μοναχών.
Τολμηρός και αποφασιστικός, πύρινος και θεοφώτιστος, δίνει ριζικές λύσεις στο θέμα της καθαρότητος των κληρικών και μάλιστα των ιερομονάχων. «Είσαι άγγελος;» λέει, «γίνε ιερεύς».
Αποδεικνύεται έτσι ο αλλοιωμένος από τη χάρη του Θεού και καθαρός σαν Άγγελος εαυτός του. Έτσι θέλει τον ιερέα. Καθαρό, υψιπέτη αετό, να πετάη στα ύψη, και όχι να είναι ένα σάρκινο πλάσμα, αχθοφόρο ελεεινό της πεπτωκυίας φύσεώς του.
Τέλος, δεν ξεχνούσε ποτέ την εσταυρωμένη πατρίδα. Όταν έστηνε Σταυρό και μιλούσε στους σκλάβους αδελφούς, ήταν σαν να έλεγε: «Έλληνες, η πατρίδα είναι εσταυρωμένη. Μην πτοείσθε. Μετά το Σταυρό ακολουθεί η Ανάσταση».
«Έλληνες της Κύπρου», φωνάζει και σήμερα. «Μη πτοείσθε! Τον Σταυρό των αδικιών και των κατατρεγμών θα ακολουθήσει η Ανάσταση, η νίκη, η σωτηρία».
Αγαπητοί,
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή προχωρεί. Είμαστε ήδη στο μέσον. Ως ταπεινοί σταυροφόροι του Χριστού μας, ας σηκώσουμε και το δικό μας Σταυρό.
Συνοδοιπόρος μας και ο Άγιος Κοσμάς. Μην απελπιζόμαστε. Μη φοβόμαστε την εσταυρωμένη ζωή∙ λίγη υπομονή ακόμη. Δεν θα σηκώνουμε αιωνίως Σταυρό. Δεν θα είμαστε αιωνίως σταυρωμένοι. Πλησιάζει η ημέρα που θα φθάσουμε στο φωτεινό τέρμα. Κοντεύει η Ανάσταση.
Και ο Χριστός μας περιμένει, για να στεφανώση όσους με υπομονή, με εμπιστοσύνη, με αγάπη στον Εσταυρωμένο Κύριο και όχι με γογγυσμό, σήκωσαν τον Σταυρό τους και έζησαν την εσταυρωμένη ζωή: «Ουκ άξια τα παθήματα του νυν καιρού προς την μέλλουσαν δόξαν αποκαλυφθήναι» (Ρωμ. η’, 18).
Σήμερα, Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, μαζί με τον Άγιο Κοσμά συνειδητά, ταπεινά, ολόψυχα, χαρούμενα, αγόγγυστα ας άρουμε τον Σταυρό και ας αγαπήσουμε τον Μεγαλομάρτυρα του Γολγοθά, έχοντας σαν Κυρηναίο τον Πνευματικό μας.
Η ανακαίνισίς μας, ο αγιασμός μας, η σωτηρία μας θα είναι βεβαία, η δε Ανάστασίς μας, η χαρά του Παραδείσου και η μετοχή μας στην άληκτη δόξα του Παραδείσου, δώρο του Λυτρωτού μας, ο οποίος για μας σήκωσε τον Σταυρό Του. -
Δημοσιεύθυκε στο 9ο τεύχος του Περιοδικού «ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου