Κοντά στον πόνο των συνανθρώπων *

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Χριστοδούλου, στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Αγρινίου,
κατά το Αρχιερατικό Μνημόσυνο εις μνήμην των 5 φονευθέντων

(21 Δεκεμβρίου 2006)

Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα της Ιεράς και Θεοσώστου αυτής Μητροπόλεως και αγαπητέ αδελφέ κ. Κοσμά,
Σεβασμιώτατε αδελφέ Μητροπολίτα Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου
κ. Ιερόθεε,
Αγαπητοί πατέρες και, εν Χριστώ, αδελφοί,
Αγαπητοί συγγενείς των 5 θυμάτων του αποτρόπαιου αυτού εγκλήματος,
Αγαπητοί εκπρόσωποι των αρχών και λοιποί ευσεβείς
και ευλαβείς χριστιανοί και χριστιανές,

Σεβασμιώτατε, σας ευχαριστώ πρωτίστως μέσα από τα βάθη της καρδιάς μου και εγώ, για του θερμούς λόγους τους οποίους, τόσον χθες το απόγευμα, όσον και σήμερα είπατε για να καλωσορίσετε την έλευσίν μου εδώ στην Ιερά Μητρόπολή σας.

Εγώ αισθάνομαι πως είχα αυτή την υποχρέωση να έρθω κοντά σας, κοντά στους ανθρώπους τους πονεμένους, γιατί αυτό το οποίο συνέβη, εδώ στη μητρόπολή σας και στην περιοχή του Αγρινίου, έχει συνταράξει ολόκληρο τον ελληνικό λαό και όλοι θυμόμαστε τις πικρές εμπειρίες, που είχαμε τις ημέρες του αποτρόπαιου εγκλήματος.

Εθεώρησα πως είναι χρέος και καθήκον μου, παρά το γεγονός, ότι εσείς, ως υπεύθυνος ποιμενάρχης, από την πρώτη στιγμή βρεθήκατε ανάμεσα στις οικογένειες των θυμάτων, για να τις στηρίξετε και να τις παρηγορήσετε, μέσα στη μεγάλη δοκιμασία η οποία τις βρήκε, εντούτοις και εγώ εθεώρησα χρέος μου, όπως το συνηθίζω κάθε παραμονές των Χριστουγέννων να επισκέπτομαι μία περιοχή της πατρίδας μας, για να φέρω το μήνυμα της χαράς, της ειρήνης και της αγάπης που προέρχεται από τη μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων, που ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε. Έτσι, λέγω, εφέτος επέλεξα την ιδική σας περιοχή, γιατί συμμετείχα και εγώ στο πένθος και στη δοκιμασία του λαού σας και εθεώρησα πως δεν θα ήταν περιττή και η ιδική μου παρουσία, ανάμεσα στους πονεμένους ανθρώπους, αλλά και σε όλη την κοινωνία του Αγρινίου, με αφορμή αυτό το οποίο συνέβη αφενός και αφετέρου τη μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων που έρχεται.

Έτσι από χτες βρίσκομαι ανάμεσά σας και παρά το γεγονός, ότι η αιτία για την οποία ήλθα γεννάει μελαγχολικές σκέψεις μέσα στην καρδιά μου, εν τούτοις δεν μπορώ να κρύψω την «εν Κυρίω» καύχησή μου, για το γεγονός ότι βλέπω εδώ μίαν ανθούσαν Ιεράν Μητρόπολιν, λαόν θρησκευόμενον, ο οποίος ευρίσκεται κοντά εις τους πνευματικούς του ποιμένες και πατέρες και όλοι εσείς που ήρθατε σήμερα εδώ, καθημερινή ημέρα, και εγεμίσατε αυτόν τον παμμέγιστο και ωραιότατο, βυζαντινό Ναό του Αγίου Δημητρίου, δεν είστε τίποτε άλλο παρά από τα εκλεκτά παιδιά του Θεού και της Εκκλησίας, που από την Εκκλησία αρρύεσθε την πνευματική σας δύναμη, αλλά και την πνευματική σας τροφοδοσία για να πορεύεσθε μέσα στην πορεία της ζωής σας, με την ενίσχυση του Θεού και της Χάριτός Του.

Λίγες ημέρες μόνο μας χωρίζουν από την μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης μας, την ανάμνηση δηλαδή της κατά σάρκα γεννήσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Αυτό το γεγονός και μόνον είναι αρκετό για να γεμίζει τις καρδιές μας πριν από όλα με μεγάλη χαρά. Είναι, όπως το είπαν οι άγγελοι εκείνο το βράδυ της γεννήσεως, όταν ανήγγειλαν την ωραία και μεγάλη, την μοναδική αγγελία στους ποιμένες της Βηθλεέμ, ότι δηλαδή μεγάλη χαρά σας φέρνουμε και μεγάλη αγγελία σας δίνουμε, ότι εγεννήθη ο Σωτήρ του κόσμου. Αυτή η χαρά πληρεί τις καρδιές όλων των πιστών ανθρώπων οπουδήποτε και αν αυτοί ευρίσκονται, γιατί αυτή η χαρά προέρχεται από τη βεβαιότητα της σωτηρίας μας. Χωρίς τη γέννηση του Κυρίου μας δεν θα είχαμε καμία χαρά μέσα στην καρδιά μας, γιατί την καρδιά μας θα την καταπίεζε η απειλή της αιώνιας καταδίκης μας, δηλαδή του απορφανισμού μας και της μεγάλης απόστασης που θα μας χώριζε από τον Θεό. Αλλά τώρα έχομε Σωτήρα, έχομε λυτρωτή, έχομε εκείνον, ο οποίος μας χαρίζει αυτήν την υπέρλογη χαρά, την υπερούσια χαρά με την οποία ετοιμαζόμαστε και να γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα, αλλά και σαν χριστιανοί την αισθανόμαστε κάθε μέρα, σαν μία μοναδική εμπειρία στη ζωή μας.

Αλλά τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο η γιορτή της χαράς, είναι ακόμα και η γιορτή της ειρήνης. Οι άγγελοι έψαλαν εκείνο το βράδυ τον ύμνο της ειρήνης «και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία». Και δεν πρόκειται βεβαίως, όπως λέγουν οι πατέρες της Εκκλησίας για την ειρήνη ανάμεσα στις σχέσεις των ανθρώπων μόνον, αλλά πρόκειται κυρίως για την ειρήνη την οποία αποκατέστησε η παρουσία και η ενανθρώπηση του Ιησού Χριστού ανάμεσα στον άνθρωπο και στον Θεό.

Η Παναγία μας έγινε η γέφυρα δια της οποίας κατήλθεν εις την γην ο Θεός, και δια της οποίας ανέρχεται εις τον ουρανόν ο άνθρωπος. Γι’ αυτό και κάποτε εψεύσθη ο Αδάμ, όταν ενόμισε ότι θα μπορούσε να γίνει Θεός από μόνος του. Τώρα ο Θεός γίνεται άνθρωπος προκειμένου να αναβιβάσει «εις ύψος το ανθρώπινον». Αυτή την ειρήνη των καρδιών μας δεν μπορεί κανείς να μας την αφαιρέσει, ούτε ακόμα οι μεγάλες δοκιμασίες στη ζωή μας, γιατί είναι ειρήνη αναφαίρετη, όπως λέγεται, που δεν μπορεί να την διώξει κανένας μέσα από τις καρδιές μας. Αυτήν την ειρήνη ζουν οι πιστοί χριστιανοί, και με αυτήν την ειρήνη πορεύονται. Αυτή, δε η ειρήνη εξαπλώνεται, όχι μόνον μέσα στις καρδιές των ανθρώπων άλλα και στην καθημερινή τους ζωή. Γι’ αυτό οι χριστιανοί πρέπει να είμαστε άνθρωποι με ελπίδα, άνθρωποι οι οποίοι δεν παραδίδομε τον αγώνα και δεν υψώνουμε τα χέρια μας, άλλα είμαστε άνθρωποι που ζούμε μέσα στην ειρήνη και μέσα στην ελπίδα του Θεού.

Αλλά ακόμα η γιορτή των Χριστουγέννων είναι γιορτή της αγάπης, της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο, γιατί «ούτως ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν έχη ζωήν αιώνιον». Αυτήν την αγάπη του Θεού την γευόμαστε κάθε μέρα και στη συνέχεια καλούμεθα, αυτήν την αγάπη, να τη δείχνουμε εις τον συνάνθρωπό μας, μίαν αγάπη η οποία ομορφαίνει τον κόσμο, που λειαίνει τις αντιθέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, που απωθεί εις το περιθώριον την αγανάκτησιν, η ακόμα και την εκδικητικότητα απέναντι εις εκείνους οι οποίοι μας έχουν πταίσει.

Να, λοιπόν, λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα το μήνυμα της αγάπης, το μήνυμα της ειρήνης και το μήνυμα της χαράς έρχεται πραγματικά να πλημμυρίσει τις καρδιές όλων μας και ιδιαίτερα, υποθέτω, και τις καρδιές των φίλων μας, των αδελφών μας, που είναι οι συγγενείς των πέντε θυμάτων του αποτρόπαιου εκείνου εγκλήματος. Μέσα στις καρδιές των, επειδή και εκείνοι είναι πιστοί και γνήσιοι χριστιανοί, όπως με διαβεβαίωσε ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης σας, είμαι βέβαιος, ότι μέσα στην καρδιά τους δεν θα αφήσουν ούτε η ειρήνη να αποδράσει, ούτε η αγάπη να χαθεί, ούτε και η ενδόμυχη πνευματική χαρά να παραχωρήσει τη θέση της στη μελαγχολία και να οδηγήσει τους ανθρώπους σε σκέψεις εκδικητικότητος και άλλων κακών ενεργειών.

Βεβαίως, πρέπει να παραδεχθεί κανείς, ότι η δοκιμασία είναι πολύ σκληρή, γι’ αυτό και η παρουσία μας εδώ, ανάμεσά σας, εξυπηρετεί πράγματι αυτήν την ανάγκη, να σηκώσουμε και εμείς μαζί τους λίγο βάρος από το σταυρό αυτής της μεγάλης, της ασήκωτης δοκιμασίας, την οποία η πρόνοια του Θεού τοποθέτησε επάνω στους πνευματικούς τους ώμους. Η αγία μας Εκκλησία, μας διδάσκει ότι ο Θεός ποτέ δεν υπερβαίνει τα όρια και ότι ποτέ δεν επιτρέπει να μας βρουν δοκιμασίες οι οποίες είναι ανώτερες των δυνάμεών μας. Αυτό σημαίνει ότι, όσο πιο πνευματικός είναι ένας άνθρωπος, τόσο μεγαλύτερες δοκιμασίες μπορεί να σηκώσει, γι’ αυτό και ο Θεός μας δοκιμάζει, αλλά μέσα από τις δοκιμασίες οφείλουμε και εμείς να αποδείξουμε, πόσο χρυσές ελπίδες έχουμε, όπως ο χρυσός δοκιμάζεται εις το χωνευτήρι και αποδεικνύει την γνησιότητά του και την μεγάλη του αξία.

Λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα είμαστε εδώ για να στηρίξουμε, να παρηγορήσουμε, με την παρουσία μας και με τους λόγους μας, αυτούς οι οποίοι έμειναν πίσω, αλλά και να προσευχηθούμε για εκείνους οι οποίοι έφυγαν τόσο νωρίς, με τόσο τραγικό τρόπο. Και θα τελέσομε, ύστερα από ολίγο, το μνημόσυνό τους, το ιερό, αλλά και προηγουμένως προσεφέραμε την αναίμακτη θυσία και εμνημονεύσαμε τα ονόματά τους, γιατί γνωρίζουμε ότι η μνημόνευσις, κατά τη θεία Λειτουργία, είναι το καλύτερο μνημόσυνο το οποίο μπορεί να κάνει κανείς, για τους ανθρώπους του που έφυγαν. Και θέλω, με την ευκαιρία αυτή, να παρακαλέσω τους συγγενείς των θυμάτων να συγκρατήσουν την οργή τους. Θέλω να τους συστήσω να εκδικηθούν εκείνους, οι οποίοι, η εκείνον, ο οποίος τους εβύθισε μέσα εις την σκοτεινιά αυτής της δοκιμασίας, με την αγάπη τους, με τη συγχωρητικότητά τους, με την προσευχή τους, όπως έκανε ο αείμνηστος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος, όταν κάποτε τον φονιά του παιδιού του, τον περιεποιείτο, άκουσε την μάνα του να λέει: «παιδί μου, τον φονιά του παιδιού σου δέχεσαι και με αυτόν κουβεντιάζεις»· και απήντησε ο Γέρος του Μωριά: «μάνα, αυτό είναι το καλύτερο μνημόσυνο του μακαρίτη». Αυτή είναι η παράδοση της Εκκλησίας μας, αυτό είναι εκείνο που εμείς οι Έλληνες έχουμε, όχι να νικούμε το κακό, με το κακό, αλλά, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, «νίκα εκ τω αγαθω, το κακόν». Αυτό δεν μπορούν να το κάνουν όλοι· το άλλο, το να ανταποδίδω κακό στο κακό είναι πολύ εύκολο να το κάνεις, αλλά τότε αποδεικνύεσαι, ότι είσαι και εσύ, όπως εκείνοι που σε αδίκησαν. Ενώ, αν στην αδικία των άλλων, στην κακότητα των άλλων, εσύ αντιπαρατάσσεις την αγάπη της καρδιάς σου, την συγχωρητικότητα, αντιπαρατάσσεις την προσευχή σου, ώστε ο Θεός να φωτίσει και αυτούς οι οποίοι έπταισαν, γι’ αυτό το λόγο τότε αναδεικνύεσαι ότι είσαι ανώτερος των κατωτεροτήτων και ότι μπορείς πράγματι να φέρεις επάξια το όνομα του χριστιανού.

Μετά από το μνημόσυνο, το οποίο θα τελέσομε, θα επισκεφθούμε στα σπίτια τους, τους πενθούντες και θα πάμε και στο σπίτι αυτού, ο οποίος εβύθισε εις το πένθος τις πέντε οικογένειες, να επισκεφθούμε τη μάνα του, για την όποιαν έχω μάθει ότι η καημένη είναι κλεισμένη μέσα στο σπίτι της και σηκώνει και αυτή τον δικό της σταυρό, χωρίς να φταίει σε τίποτε. Αλλά, ωστόσο το καθήκον των ποιμένων της Εκκλησίας είναι να είναι μαζί με όλους τους ανθρώπους, τους μεν να ελέγχουν, τους δε να παρηγορούν, τους μεν να παροτρύνουν τους δε να στηρίζουν. Αυτό είναι το καθήκον το οποίον έχομε, απέναντι των παιδιών μας, των πνευματικών. Και είμαι βέβαιος, ότι με αυτήν την αντιμετώπιση του προβλήματος όλοι μέσα μας θα αισθανθούμε μία εσωτερική ικανοποίηση και μία χαρά, γιατί όλοι πρέπει να καλλιεργήσομε τους εαυτούς μας. Βλέπετε μία κακή στιγμή, μια κακιά ώρα, όπως λέει ο λαός μας, τι αποτελέσματα μπορεί να φέρει. Και μπορεί τώρα, εκ των υστέρων, να μετανοεί ο δράστης, αλλά το κακό έχει γίνει, άλλο το ότι ο Θεός δέχεται και την μετάνοια και των μεγαλύτερων αμαρτωλών, γιατί αυτή είναι η μεγάλη γοητεία της πίστεως, αυτό είναι το μεγάλο αποτέλεσμα που έχουμε, με το να πιστεύουμε στο Θεό των πατέρων μας.

Σε όλους εσάς, που είστε εδώ, εύχομαι να γιορτάσετε τα εφετινά Χριστούγεννα παίρνοντας το μήνυμα της χαράς, της ειρήνης και της αγάπης. Η δε Χάρις του Κυρίου μας, του υπέρ ημών σαρκωθέντος εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της παρθένου και ενανθρωπήσαντος, να είναι μαζί με εσάς, να είναι μαζί με τα παιδία σας, να είναι μαζί με την κοινωνία ολόκληρη, ώστε τέτοια αποτρόπαια πράγματα να μην ξαναγίνουν, αλλά όλοι να χαιρόμαστε τη ζωή αυτή την οποία μας χάρισε ο Θεός και να αποδεικνύουμε «έργοις και λόγοις» την καλήν μας ιδιότητα ως ορθόδοξων Ελλήνων χριστιανών. Αμήν.

* Δημοσιεύθηκε στο αφιέρωμα του 5ου τεύχους του Περιοδικού "ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ"