Γραπτό θείο κήρυγμα Κυριακής της Σαμαρείτιδος

 

Ο Τριαδικός Θεός

 

«Πνεύμα ο Θεός και τούς προσκυνούντας αυτόν

εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν»

(Ιω. δ', 24)

 

Αγαπητοί αδελφοί,

Ο Θεός και όλη η αλήθεια περί Θεού δεν είναι μια ανακάλυψη του ανθρώπου, αλλά είναι αποκάλυψη του Ίδιου του Θεού σ  ἐκείνους που είναι άξιοι της αποκαλύψεως. Αυτό το βλέπουμε καθαρά στην Αγία Γραφή και στούς βίους των αγίων, οι οποίοι (άγιοι) είναι «επιστολή Χριστού».

Ο Θεός αποκαλυπτόμενος στον άνθρωπο, του χαρίζει την γνώση και αυτή η γνώση του Θεού συνεπάγεται την σωτηρία του ανθρώπου. Ο Χριστός είπε στούς Ιουδαίους: «Εαν μη πιστεύσητε ότι εγώ ειμί, αποθανείσθε εν ταις αμαρτίαις υμών» (Ιω. η', 24). Δηλαδή, η παρουσία του Χριστού ως «εγώ ειμί» είναι η πραγματική ζωη για τον άνθρωπο, ενώ η άγνοια του Θεού συνιστά τον θάνατο του ανθρώπου. Στην Σαμαρείτιδα ο Κυριος αποκάλυψε τον Εαυτό Του και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την σωτηρία της.

Στην συζήτηση που είχε ο Χριστός με την Σαμαρείτιδα γυναίκα στην πηγή του Ιακώβ αποκάλυψε τον τρόπο της αληθινής λατρείας του Θεού. Ο Θεός είναι πνεύμα και εκείνοι που Τον προσκυνούν πρέπει να Τον προσκυνούν «εν πνεύματι και αληθεία» (Ιω. δ', 23). Ο λόγος αυτός έχει μεγάλο βάθος.

Κατά την πατερική ερμηνεία με αυτόν τον λόγο αποκαλύπτεται ότι ο Θεός είναι Τριαδικός. Γνωρίζουμε ότι ο Χριστιανικός Θεός δεν είναι μονάς η δυάς, αλλά Τριάς, είναι Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα. Στην θεία Λειτουργία ομολογούμε: «Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον». Ο Θεός Πατήρ είναι «Πατήρ αυτοαληθείας, δηλονότι του μονογενούς Υιού και πνεύμα αληθείας έχει το Πνεύμα το άγιον», κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Επομένως, ο Θεός γνωρίζεται και προσκυνείται εν τω Χριστώ, που είναι η Αλήθεια και εν Αγίω Πνεύματι, που είναι το Πνεύμα της Αληθείας, το οποίο εκπορεύεται από τον Πατέρα και πέμπεται δια του Υιού.

Κατά την διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, που συνοψίζει την διδασκαλία της Εκκλησίας, ο Πατήρ είναι ο Λεγων, ο Υιός είναι ο Λογος και το Άγιον Πνεύμα είναι το Εμφύσημα της δημιουργίας. Ο Λεγων φανερώνει τον Λογο, ο Λογος φανερώνει τον Λεγοντα, και το Άγιον Πνεύμα «εκφανέν και δοθέν» φανέρωσε το καθ  ὑπόσταση τριαδικό του Θεού. Η φανέρωση της Αγίας Τριάδος, κατά τον αγιορείτη άγιο, είναι μεν κοινή, συγχρόνως δε σταδιακή, λόγω της ανθρωπίνης αδυναμίας. Γι  αὐτό ο Χριστός στο μέσον περίπου της δράσεώς Του εκήρυξεν ότι είναι Υιός του Θεού και προς το τέλος αποκάλυψε το Άγιον Πνεύμα και τα περί της αποστολής Του. Και αυτό έγινε, γιατί οι άνθρωποι ήταν αδύναμοι να αντιληφθούν το τριαδικό του Θεού.

Η προσαγωγή μας στον Πατέρα γίνεται δια του Υιού, όπως είπε ο Ίδιος: «Ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι  ἐμοῦ» (Ιω. ιδ', 6). Και η κοινωνία με τον Χριστό γίνεται δια του Παναγίου Πνεύματος, διότι κανείς δεν μπορεί να δη τον Χριστό άνευ του Αγίου Πνεύματος, αφού, κατά τον λόγο του Αποστόλου Παύλου «ουδείς δύναται ειπείν Κυριον Ιησούν ει μη εν Πνεύματι Αγίω (Α' Κορ. ιβ', 3). Κατά τον άγιο Συμεών τον νέο Θεολόγο ο Πατήρ είναι η οικία, όπως είπε ο Χριστός ότι «εν τη οικία του πατρός μου μοναί πολλαί εισίν» (Ιω. ιδ', 2). Ο Υιός είναι η θύρα δια της οποίας εισερχόμεθα στην οικία: «Εγώ ειμί η θύρα· δι  ἐμοῦ εάν τις εισέλθη, σωθήσεται, και εισελεύσεται, και εξελεύσεται και νομήν ευρήσει» (Ιω. ι', 9). Και το Άγιον Πνεύμα είναι το κλειδί δια του οποίου ανοίγουμε την θύρα.

Πρέπει να σημειωθή και να υπογραμμισθή ότι η Εκκλησία είναι ο πραγματικός τόπος της Θεοφανείας. Και όταν ζούμε αληθινά μέσα στην Εκκλησία, που είναι το Σώμα του Θεανθρώπου Χριστού («εν αληθεία») και όταν δεχόμαστε τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος («εν Πνεύματι»), τότε είμαστε αληθινοί προσκυνητές του Θεού, αποκτούμε την Θεογνωσία και γευόμαστε την σωτηρία. Αυτό φαίνεται και από το ότι η Εκκλησία λέγεται Ορθόδοξη και αυτή άλλωστε είναι η πραγματική Εκκλησία. Ορθοδοξία σημαίνει ορθή δόξα, δηλαδή ορθή διδασκαλία και ορθή δοξολογία του Τριαδικού Θεού. Όπου υπάρχει ανόθευτη πίστη, εκεί υπάρχει πραγματική λατρεία και για να είναι αληθινή η λατρεία πρέπει να συνδέεται με την ανόθευτη διδασκαλία.

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σήμερα που πιστεύουν σε έναν «θεο» η επιδιώκουν με πάθος και μεγάλη επιθυμία την συνάντηση με τον Θεο. Οι σύγχρονοι άνθρωποι κουρασμένοι από τις άσκοπες αναζητήσεις και τις τρομακτικές διαψεύσεις, ζώντας μέσα στην κόλαση της απελπισίας τους, αναζητούν κάτι το αυθεντικό. Αλλά στην νέα αυτή αναζήτηση μπορούν να διαπραχθούν καινούρια λάθη, δηλαδή να παρουσιασθούν καινούριοι ψευδομεσίες που θα επιτείνουν το χάσμα και την απογοήτευση των ανθρώπων. Γι  αὐτό πρέπει να διακηρύσσεται σε κάθε κατεύθυνση η μεγάλη αλήθεια, ότι η αναζήτηση του Θεού έξω από τον Χριστό, η αναζήτηση του Χριστού έξω από την Εκκλησία, η ζωη στην Εκκλησία χωρίς τις ελλάμψεις του Παναγίου Πνεύματος και η Εκκλησία έξω από την Ορθοδοξία, οδηγούν στην πλάνη και ανοίγουν τον δρόμο για καινούριες οδυνηρές περιπέτειες.

Στούς σύγχρονους αυτούς αποκαλυπτικούς καιρούς εμείς οι Ορθόδοξοι έχουμε αυξημένες ευθύνες. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε καθήκον να γευόμαστε το «ύδωρ το ζων» που υπάρχει στην Εκκλησία, ώστε και τον εαυτό μας να ειρηνεύουμε, αλλά και να βοηθήσουμε αυτούς που έχουν ανάγκη, όταν ο Θεός θελήση. Να γίνουμε αληθινοί προσκυνητές, όντες κατοικητήρια της Παναγίας Τριάδος, διότι «πνεύμα ο Θεός και τούς προσκυνούντας αυτόν εν Πνεύματι (εν Αγίω Πνεύματι) και αληθεία (εν Χριστώ) δει προσκυνείν» (Ιω. δ', 24).

Ο Τοποτηρητής Μητροπολίτης

+ Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος